Si Pasig City Mayor Vico Sotto ay muling nahaharap sa isang disqualification case, isang linggo matapos siyang maiproklama bilang nanalong alkalde sa 2025 local elections. Ang petisyon ay pormal na inihain sa Commission on Elections (Comelec) noong May 20, isang linggo matapos ang kanyang landslide victory noong May 13, kung saan nakakuha siya ng 351,392 na boto laban sa katunggaling si Sarah Discaya na may 29,591 votes. Hindi pa nilalabas sa publiko ang mga specific na dahilan ng bagong kaso, pero ito ay kasunod ng isang naunang disqualification case na isinampa noong campaign period ng asawa ni Sarah, si Curlee Discaya. Ang kasong iyon ay na-dismiss ng Comelec Second Division noong March.

Ang timing ng bagong petisyon ang nagiging sentro ng legal na usapin. Ayon sa Section 68 ng Omnibus Election Code at Rule 23 ng Comelec Rules of Procedure, ang mga disqualification petition ay dapat inihahain bago maiproklama ang kandidato. Paliwanag ni Comelec Chairman George Erwin Garcia, hindi na dapat tinatanggap ang mga disqualification case kapag naiproklama na ang kandidato. Pagkatapos ng proclamation, ibang legal remedies na lang ang pwedeng gamitin.

Kapag naiproklama na ang isang kandidato, tatlong legal na hakbang na lang ang pwedeng gawin. Una ay ang quo warranto petition sa ilalim ng Rule 25 ng Comelec Rules. Ito ay maaaring ihain ng sinumang rehistradong botante para kwestiyunin ang kwalipikasyon o eligibility ng kandidatong nanalo. Dapat itong ihain sa loob ng 10 araw mula sa proclamation, at ito ay dinidinig sa Regional Trial Court (RTC), hindi sa Comelec.

Pangalawa ay ang election protest, na sakop ng Rule 6. Ginagamit ito kung gusto mong kuwestyunin ang resulta ng eleksyon base sa dayaan, pandaraya sa boto, o anumang iregularidad. Dapat din itong ihain sa loob ng 10 araw mula sa proclamation, at ito ay dinidinig din sa RTC.

Pangatlong option ay ang paghahain ng criminal complaint para sa election offenses, tulad ng vote-buying, paggamit ng illegal campaign materials, o pananakot. Ito ay pwedeng ihain sa Comelec Law Department o sa Department of Justice (DOJ) at may prescriptive period na limang taon mula sa paglabag. Pero iba ito sa disqualification case at may hiwalay na proseso.

Ayon sa mga legal expert, malamang na hindi umusad ang bagong disqualification case laban kay Sotto dahil huli itong naihain. Kung hindi ito ma-convert agad bilang quo warranto o election protest within 10 days ng proclamation, baka madismiss ito agad batay sa procedural grounds. Sa ngayon, wala pang pahayag si Mayor Sotto tungkol sa bagong kaso. Sa mga nauna niyang sagot sa ganitong mga isyu, ipinakita niya ang kumpiyansa sa malinis na halalan at suporta ng mga botante ng Pasig.

Ipinapakita ng sitwasyong ito kung gaano kahalaga ang pagsunod sa tamang legal na proseso pagdating sa mga reklamo pagkatapos ng eleksyon. Puwede pa ring managot ang mga kandidatong lumabag sa batas, pero may mga malinaw na panuntunan at deadlines na kailangang sundin. Sa ngayon, si Mayor Sotto pa rin ang opisyal na nanalong alkalde ng Pasig City, at anumang legal na hamon laban sa kanya ay kailangang dumaan sa tamang proseso at sa itinakdang panahon.

Larawan mula sa Facbook page ni Mayor Vico Sotto