Sa Pilipinas, ang impeachment ay isang mekanismong konstitusyonal na idinisenyo upang panagutin ang matataas na opisyal para sa mga seryosong pagkakasala. Tinitiyak nito na ang mga nasa kapangyarihan ay maaaring alisin kung ipinagkanulo nila ang tiwala ng publiko o nilabag ang Konstitusyon. Mahalaga ang pag-unawa kung paano gumagana ang isang paglilitis sa impeachment, lalo na kapag ang gayong mga paglilitis ay nangunguna sa mga pambansang balita.

Sino ang Maaaring I-impeach?

Sa ilalim ng Artikulo XI ng 1987 Konstitusyon ng Pilipinas, tanging mga partikular na opisyal lamang ang maaaring i-impeach. Kabilang dito ang Pangulo, Pangalawang Pangulo, mga miyembro ng Korte Suprema, mga miyembro ng mga komisyong konstitusyonal (tulad ng Komisyon sa Halalan), at ang Ombudsman.

Mga Batayan para sa Impeachment

Ang mga opisyal ay maaaring i-impeach para sa mga kasalanang paglabag sa Konstitusyon, pagtataksil, panunuhol, graft at korapsyon, iba pang matataas na krimen, o pagtataksil sa tiwala ng publiko. Ang mga terminong ito, lalo na ang "pagtataksil sa tiwala ng publiko," ay malawak at minsan ay napapailalim sa interpretasyong pampulitika, na ginagawang parehong legal at pampulitika ang impeachment.

Ang Proseso ng Impeachment

Nagsisimula ang proseso sa Kapulungan ng mga Kinatawan. Ang isang beripikadong reklamo ay maaaring isampa ng sinumang mamamayan na may pag-eendorso ng isang miyembro ng Kapulungan, o direkta ng isang miyembro ng Kapulungan. Ang reklamo ay pagkatapos ay isasangguni sa Komite ng Hustisya ng Kapulungan, na tumutukoy sa kasapatan nito sa porma at substansya. Kung pumasa ang reklamo, dadaan ito sa mga pagdinig at isang boto. Hindi bababa sa isang-katlo ng lahat ng miyembro ng Kapulungan ang dapat bumoto pabor upang magpatuloy ang reklamo.

Kapag naaprubahan, ang reklamo ay lilipat sa Senado, na nagsisilbing korte ng impeachment. Ang mga Senador ay nanunumpa upang maghatid ng walang kinikilingang hustisya, at ang paglilitis ay pinamumunuan ng Punong Mahistrado ng Korte Suprema (kung ang Pangulo ang nililitis). Ang proseso ay kahawig ng isang paglilitis sa korte, na may pagtatanghal ng ebidensya, mga saksi, at mga legal na argumento.

Kontekstong Pangkasaysayan

Nakita ng Pilipinas ang mga high-profile na pagsisikap sa impeachment, kabilang ang laban sa mga dating Pangulong Joseph Estrada at Gloria Macapagal Arroyo, at Punong Mahistrado Renato Corona. Ang mga paglilitis na ito ay madalas na nagtatampok ng malalim na pagkakabahagi sa pulitika at sumusubok sa mga institusyonal na checks and balances.

Ang isang paglilitis sa impeachment sa Pilipinas ay parehong legal na paglilitis at isang pagsubok ng demokratikong pananagutan. Bagama't madalas na kontrobersyal, ito ay sumasalamin sa pangako ng bansa sa pagtataguyod ng tuntunin ng batas.

Sanggunian: Official Gazette, 1987 Constitution