Ang impeachment ay isang mekanismong konstitusyonal sa Pilipinas na idinisenyo upang panagutin ang matataas na opisyal ng pamahalaan para sa mga seryosong pagkakasala. Tinitiyak nito na ang mga opisyal na may sensitibong posisyon ay maaaring alisin sa puwesto kung kanilang ipagkanulo ang tiwala ng publiko. Gayunpaman, upang simulan ang prosesong ito, ang isang reklamo sa impeachment ay dapat sumunod sa mga tiyak na kinakailangan sa konstitusyon at pamamaraan upang maituring na balido.

1. Tamang Batayan

Ang reklamo ay dapat batay sa alinman sa mga batayang kinikilala ng konstitusyon: kasalanang paglabag sa Konstitusyon, pagtataksil, panunuhol, graft at korapsyon, iba pang matataas na krimen, o pagtataksil sa tiwala ng publiko1. Ang mga ito ay seryosong pagkakasala na sumisira sa integridad ng pampublikong tanggapan at ng Konstitusyon.

2. Beripikadong Reklamo

Ang reklamo ay dapat beripikado, ibig sabihin, pinatutunayan ng nagrereklamo sa ilalim ng panunumpa na ang mga alegasyon ay totoo at batay sa personal na kaalaman o tunay na rekord2. Pinipigilan nito ang mga walang kabuluhan o may motibong pampulitika na reklamo at tinitiyak ang pananagutan ng nagrereklamo.

3. Kinakailangan ng Pag-eendorso

Kung ang reklamo ay inihain ng isang pribadong mamamayan, ito ay dapat i-endorso ng hindi bababa sa isang miyembro ng Kapulungan ng mga Kinatawan3. Kung ang isang miyembro ng Kapulungan ang direktang naghain ng reklamo, hindi na kailangan ng pag-eendorso. Tinitiyak ng kinakailangang ito ang pagsusuri ng lehislatura bago pormal na tanggapin ang isang reklamo.

4. Sapat sa Porma at Sustansya

Ang Komite sa Hustisya ng Kapulungan ng mga Kinatawan ang unang nagpapasya kung ang reklamo ay sapat sa porma (wastong nakasulat at beripikado) at sustansya (sapat na batayan sa katotohanan at legal)4. Pagkatapos lamang nito maaaring magpatuloy ang reklamo sa karagdagang deliberasyon.

5. Panuntunan ng One-Year Bar

Isang impeachment proceeding lamang ang maaaring simulan laban sa parehong opisyal sa loob ng isang taon5. Pinipigilan ng panuntunang ito ang panliligalig sa mga opisyal ng pamahalaan sa pamamagitan ng paulit-ulit o magkakapatong na reklamo.

6. Hurisdiksyon at Proseso

Ang Kapulungan ng mga Kinatawan ang may eksklusibong kapangyarihan na magsimula ng impeachment, habang ang Senado ang may tanging kapangyarihan na litisin at desisyunan ang kaso6. Kailangan ang boto ng isang-katlo ng lahat ng miyembro ng Kapulungan upang maiakyat ang reklamo sa Senado para sa paglilitis.

Pinoprotektahan ng mga elementong ito ang integridad ng proseso ng impeachment, na binabalanse ang pangangailangan para sa pananagutan sa proteksyon laban sa pang-aabuso sa pulitika.

Sanggunian: 1987 Philippine Constitution, Rules of Procedure in Impeachment Proceedings, House of Representatives, Ibid