MANILA — Ibinunyag ni dating Senador Panfilo “Ping” Lacson na halos lahat ng mga kasapi ng Senado sa 19th Congress ay may inilagay na “singit” o budget insertions sa panukalang 2025 national budget, bagay na muling naglalantad ng usapin hinggil sa transparency at integridad ng proseso ng pambansang paggastos.

Ayon kay Lacson, may hawak siyang dokumento na naglalaman ng listahan ng mga mambabatas na konektado sa umano’y mga dagdag na pondo. Bagama’t tumanggi siyang pangalanan ang mga senador, tiniyak niya na iniulat na niya ito kay Senate President Francis “Chiz” Escudero upang masuri at mapag-aralan ang lawak ng naturang anomalya.

“Unprecedented” ang paglalarawan ni Lacson sa laki at dami ng mga inilagay na insertions na agad umanong lumutang habang pinag-aaralan niya ang budget documents. Dagdag pa niya, nagkaroon ng pagkakataon na matuklasan ito matapos ang sunod-sunod na pananalasa ng bagyong Crising, Dante at Emong na nagdulot ng pagbaha sa iba’t ibang rehiyon. Aniya, dito nakita ang kahina-hinalang alokasyon ng pondo para sa ilang flood control projects na pinondohan mula sa mga kontrobersyal na singit sa budget.

Ang “budget insertion” ay tumutukoy sa mga pondong idinadagdag ng ilang mambabatas sa panukalang General Appropriations Act (GAA) na hindi bahagi ng orihinal na panukala ng Department of Budget and Management (DBM). Madalas itong mauugnay sa isyu ng “pork barrel” o discretionary funds na noon nang idineklarang unconstitutional ng Korte Suprema noong 2013. Gayunman, nananatili itong sensitibong usapin tuwing budget season.

Hindi pa malinaw kung ano ang magiging tugon ng Senado sa pagbubunyag ni Lacson. Wala ring inilalabas na opisyal na pahayag ang mga senador na umano’y nadawit sa listahan. Samantala, nananawagan ang ilang observers na dapat gawing mas bukas at masusing suriin ng publiko ang pondo ng bayan upang matiyak na napupunta ito sa mga makabuluhang proyekto at hindi sa personal o pampulitikang interes.

Nanindigan si Lacson na patuloy niyang babantayan ang isyu, at umaasa siyang kikilos ang kasalukuyang liderato ng Senado upang masawata ang mga anomalya sa pambansang badyet. “Kung hindi natin pipigilan ang ganitong sistema, mauulit at lalong lalaki ang pag-abuso sa pondo ng bayan,” aniya.